گزارش جلسه هشتم دوره درآمدی بر رویکردهای تربیت دینی

جلسه هشتم یعنی آخرین جلسه دوره درآمدی بر رویکردهای مختلف تربیت دینی، دوشنبه ۳مهر۱۴۰۲ برگزار شد. در این جلسه دکتر مرصعی رویکرد معنوی استاد مصطفی ملکیان را شرح دادند.

اجتناب‌ناپذیری مدرنیته

در این جلسه آقای دکتر مرصعی به بیان نظرات مصطفی ملکیان پرداختند. ملکیان معتقد است مدرنیته در زندگی امروز جریان دارد‌ و مدرنیته ویژگی‌های اجتناب‌ناپذیری دارد.

عقلانیت مقوم مدرنیته

در مرحله اول مقوم مدرنیته، از منظر ایشان عقلانیت است.عقلانیت در اینجا به معنای استدلال‌گرایی است. استدلال‌گرایی (Reasoning) به معنای کنارگذاشتن تعبد تام (اتوریته) است. در منظر آقای ملکیان تعبدی مقبول است که برای آن ادله محکمی وجود داشته باشد. منظور از تعبد، تعبد مدلل نیست. بلکه منظور تعبدی غیرمدلل است. دامنه این تعبد نیز می‌تواند متفاوت و حداقلی و حداکثری باشد. در واقع تعبد را می‌توان تبعیت تام از معصومان در نظر گرفت یا رجوع به فقیهان در عصر حاضر.

ثقل و سنگینی متافیزیک

از منظر ایشان یکی دیگر از ویژگی‌های مدرنیته، ثقل و سنگینی متافیزیک است. در جلسه مثال‌هایی برای تفهیم این بیان آقای ملکیان مطرح شد.

ظنی‌شدن گزاره‌های تاریخی

نکته سوم ظنی‌شدن گزاره‌های تاریخی در عصر مدرنیته است. از منظر ایشان وقایع تاریخی که بسیاری از چهارچوب‌های دینی بر آن استوار است قول متقنی ندارد و ظنی است.

موانع تربیت دینی

بر اساس آنچه گفته شد، تربیت دینی در عصر حاضر با موانع فوق مواجه است. ایشان چاره این امر را در تربیت معنوی می‌پندارند.

تربیت معنوی

تربیت معنوی یعنی به جوهر دین که همان معنویت است، پرداخته شود. نهایت انسان تربیت‌یافته معنوی باید دوازده ویژگی داشته باشد که در این جلسه به آن ویژگی‌ها اشاره‌ای شد. صمت و سکوت با زبان بزرگ(لسان) و با زبان کوچک و سکوت ذهن (همان کنترل خیال)، زندگی اینجایی اکنونی، کنش بی‌خواهش که در مضامین دینی از آن می‌توان با نام توکل یاد کرد و دوری از علم غیرنافع، چندی از ویژگی‌های انسان معنوی است.

مکتوبات معرفی‌شده

در این جلسه برای بیان موانع تربیت دینی از مصاحبه‌ای با مصطفی ملکیان در جلد دوم کتاب «آسیب‌شناسی تربیت دینی» ارجاع داده شد که انتشارات مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان با تألیف اسدالله مرادی آن را منتشر کرده است.

همچنین برای بیان ویژگی انسان‌های معنوی بخش‌هایی از کتاب «در رهگذار باد و نگهبان لاله» مصطفی ملکیان خوانده شد. این کتاب را نشر نگاه معاصر منتشر کرده است. علاوه بر این اشاره‌ای به کتاب «عشق به سرنوشت» ماسیمو پیلیوچی شد که نشر سروش مولانا آن را با مقدمه و ویرایش مصطفی ملکیان به چاپ رسانده است.

در نقد این رویکرد به کتاب «معنویت و دین» احمد غفاری اشاره شد.