گزارش جلسه اول دوره تربیت دینی یا معنوی؟

اولین جلسه دوره تربیت دینی یا معنوی سه‌شنبه ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ برگزار شد. در این جلسه آقای دکتر محمدحسن مرصعی رئوس اصلی مطالب این دوره را بیان کردند. در ادامه این مطلب می‌توانید گزارشی کوتاه از مطالب ارائه‌شده در این جلسه را بخوانید.

چیستی دین

در ابتدا آقای دکتر مرصعی سراغ چیستی دین رفتند که تعریف دین بسیار مشکل است. هزاران تعریف از دین وجود دارد و روی مصداق‌های آن نیز اختلاف وجود دارد که حتی اگر تعریف کردن آن را هم کنار بگذاریم هیچ اتفاق نظری وجود ندارد که چه چیزی را می‌توان دین در نظر گرفت. در این دوره برای اینکه از ابهام و بحث‌های انتزاعی دور شد و کاربردی‌تر بحث کرد، آقای مرصعی مراد از دین را اسلام شیعی ۱۲ امامی در نظر گرفتند. زیرا در ایران معاصر این مصداق بیشتر مدنظر افراد است.

چیستی معنویت

مراد از معنویت در ایران معاصر خیلی روشن نیست و تعریف کردن آن نیز مانند تعریف دین دشوار است. یکی از مصداق‌های معنویت در عصر جدید که شاید بتوان به آن اشاره کرد، رواقی‌گری جدید است.

برخی تقریرهای مهم از معنویت:

۱. معنویت منهای دین و عقلانیت

این نوع معنویت که بسیار از عرفان‌ها نوظهور در دسته قرار می‌گیرند با عقلانیت و اخلاق همسو نیستند. این نوع از معنویت را در ادبیات عرفانی ایران نیز می‌توان دید که عقلانیت‌گریز هستند.

۲. معنویت و عقلانیت منهای دین

یکی از قائلان جدی این نوع از معنویت در ایران مصطفی ملکیان است که معتقدند قوام دین به تعبد است و عقلانیت تعبدگریز است. منظور از عقلانیت در بحث‌های ایشان هم عقل نظری و هم عقل عملی است.

۳. معنویت مقدم بر دین، دین در چهارچوب اخلاق و معنویت و عقلانیت

در این نگاه تعبد برعکس نگاه قبل زیر سؤال نمی‌رود. آقای ابوالقاسم فنایی در مقام کسی که در این زمینه حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، تعبد را به دو دسته حق و باطل تقسیم می‌کند.

۴. تقریر چهارم از معنویت

دکتر مرصعی بیان کردند تقریر دیگری نیز از معنویت هست که در جلسات آینده به آن می‌پردازند.

تقریرهای تربیت معنوی

بدین ترتیب با این تقریرهایی که از معنویت وجود دارد می‌توان تربیت معنوی را این چنین دسته‌بندی کرد. آقای مرصعی توضیحات مقدماتی برای هر کدام از تقریرها در جلسه بیان کردند.

۱. تربیت معنوی بدون عقلانیت و اخلاق
۲. تربیت معنوی و عقلانی و اخلاقی منهای تربیت دینی
۳. تربیت معنوی و عقلانی و اخلاقی مقدم بر تربیت دینی در مقام دین‌شناسی
۴. تربیت معنوی و عقلانی و اخلاقی مقدم بر تربیت دینی در مقام اجرا

همچنین آقای دکتر مرصعی اشاره کردند که دنبال کردن بحث‌های تربیت معنوی در غرب با بحث‌های ما گره نمی‌خورد. چون این یک مسئله بومی است و باید سراغ صحبت‌های افراد معاصر در ایران رفت و از بحث‌های انتزاعی دور شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر و تهیه صوت‌های این دوره کلیک کنید.

گزارش جلسات دیگر: جلسه دوم | جلسه سوم | جلسه چهارم | جلسه پنجم | جلسه ششم | جلسم هفتم