چرا باید تفکر نقادانه یاد بگیریم؟

برای دانشجویان رشته‌های علوم انسانی، به‌طور خاص رشته‌های علوم تربیتی، یادگیری تفکر نقادانه ضروری است. در نوشته‌ تفکر نقادانه مهارتی ضروری برای دانشجویان به تعریف تفکر نقادانه و اجزای آن پرداختیم. اگر می‌خواهید که دانشجوی متمایزی شوید که نقش خودش را دست کم نمی‌گیرد و فراتر از دانشگاه حرکت می‌کند در اینجا چند دلیل برای ضرورت یادگیری تفکر نقادانه آورده‌ایم:

۱. توسعه مهارت‌های تحلیلی:

تفکر نقادانه مهارت‌های تحلیلی را تقویت می‌کند و به دانشجویان امکان می‌دهد اطلاعات را به‌طور مؤثر معنا و تفسیر و ارزیابی کنید. این مهارت در پژوهش کردن، تحلیل سیاست‌های آموزشی و درک مسائل پیچیده آموزشی و… بسیار مهم است.

۲. توانایی حل مسئله:

تفکر نقادانه دانشجویان را به توانایی‌های حل مسئله مجهز می‌کند. در تعلیم‌وتربیت که مسائل چندوجهی هستند، این مهارت برای ارائه و ارزیابی راه‌حل‌های نوآورانه و پرداختن مؤثر به مسائل آموزشی بسیار ارزشمند است.

۳. تصمیم‌گیری مؤثر:

نقادانه فکرکردن دانشجویان را قادر می‌سازد تا بر اساس شواهد و استدلال صحیح به جای فرضیات یا سوگیری‌ها تصمیم بگیرند و در این تصمیم‌گیری دیدگاه‌های مختلف و پیامدهای آن را درنظر بگیرند. این امر هنگام تدوین استراتژی‌های آموزشی، طراحی برنامه درسی یا پیشنهادهایی برای سیاست‌گذاری حیاتی است.

۴. درک عمیق‌تر مفاهیم:

تفکر نقادانه می‌تواند دانشجویان را تشویق کند تا عمیق‌تر در مفاهیم و نظریه‌ها و روش‌شناسی کاوش کنند. تفکر نقادانه آن‌ها را به پرسیدن و  تجزیه‌وتحلیل و ترکیب اطلاعات ترغیب می‌کند که منجر به درک عمیق‌تری از مفاهیم می‌شود.

۵. مهارت‌های برقراری ارتباط مؤثر:

تفکر نقادانه ارتباط مؤثر را تقویت می‌کند. دانشجویان می‌توانند افکار و استدلال‌ها و یافته‌های پژوهشی خود را به‌طور منسجم و متقاعدکننده و منطقی بیان کنند. این امر برای گفتمان دانشگاهی (academic discourse) و ارائه ایده‌های قانع‌کننده ضروری است.

۶. ارزیابی عملکرد آموزشی:

تفکر نقادانه اجازه ارزیابی شیوه‌ها و روش‌های آموزشی را به دانشجویان می‌دهد. این مهارت به تشخیص اثربخشی رویکردهای تدریس، راهبردهای یادگیری و روش‌های ارزیابی کمک می‌کند.

۷. سازگاری و نوآوری:

در یک دورنمای آموزشی دائماً در حال تحول، تفکر نقادانه دانشجویان را قادر می‌سازد تا با تغییرات سازگار شوید و نوآوری کنند یا حتی برعکس به به آن‌ها کمک می‌کند تا تغییرات و نوآوری‌ها را نقد کنند و به سادگی هر چیزی را نپذیرید.

۸. تصمیم‌گیری اخلاقی:

تفکر نقادانه باعث ارتقای تصمیم‌گیری اخلاقی در تعلیم‌وتربیت می‌شود. زیرا مشوق افراد است تا مفاهیم اخلاقی و حساسیت‌های فرهنگی و مسئولیت‌های اجتماعی را هنگام طراحی مداخلات یا سیاست‌های آموزشی در نظر بگیرند.

۹. یادگیری مادام‌العمر:

تفکر نقادانه ذهنیت یادگیری مادام‌العمر را پرورش می‌دهد. دانشجویان رشته‌های علوم تربیتی که درگیر تفکر نقادانه هستند به جست‌وجوی دانش، به چالش کشیدن مفروضات و اصلاح درک خود در طول حرفه شخصی خود ادامه می‌دهند.

به طور خلاصه می‌توان گفت تفکر نقادانه برای دانشجویان رشته‌های مرتبط با تعلیم‌وتربیت بسیار مهم است؛ زیرا آنها را توانمند می‌کند تا به مسئله‌های تعیلم‌وتربیت به‌صورت تحلیلی برخورد کنند، تصمیمات آگاهانه بگیرند، با زمینه‌های متنوع درگیر شوند و به طور معناداری به بهبود شیوه‌ها و سیاست‌های آموزشی کمک کنند. تفکر نقادانه مهارت اساسی است که اثربخشی آن‌ها را در نقش مربیان و رهبران و برنامه‌ریزان در تعلیم‌وتربیت می‌افزاید.

یکی از اهداف ما در مرکز عطف توانمندسازی دانشجویان علوم تربیتی است تا مهارت‌های ضروری برای مسئله‌محور بودن را یاد بگیرند. در این نوشته به‌طور خلاصه مقدماتی درباره تفکر نقادانه نوشتیم. در نوشته‌های بعدی درباره این مهارت و مهارت‌های دیگر باز هم صحبت می‌کنیم.