لزوم نگاه بین‌رشته‌ای در علوم تربیتی

توسعه نگاه بین‌رشته‌ای در رشته‌های علوم تربیتی شامل اتخاذ ذهنیتی است که دیدگاه‌های گوناگون را در بر می‌گیرد، دانش را از رشته‌های مختلف ادغام می‌کند و این درک یکپارچه را برای رسیدگی به مسئله‌های آموزشی پیچیده به کار می‌گیرد.

همان‌طور که در نوشته انتخاب رشته ارشد علوم تربیتی با رویکرد مسئله‌محوری، اشاره شد نباید تنها به یک رشته بسنده کرد و باید فراتر از آن رفت. در این نوشته به موضوع لزوم نگاه بین‌رشته‌ای پرداخته‌ایم.

اهمیت نگاه بین‌رشته‌ای در علوم تربیتی

در زمینه‌های علوم تربیتی، اهمیت رویکردهای بین‌رشته‌ای را نمی‌توان اغراق کرد. زیرا تعلیم‌وتربیت چندوجهی است که در آن ادغام رشته‌های متنوع نقشی اساسی در شکل‌دهی فلسفه‌ها، سیاست‌ها و روش‌های آموزشی مؤثر دارد. ضرورت نگاه بین‌رشته‌ای از ماهیت پیچیده آموزش و نظام آموزشی ناشی می‌شود که ابعاد اجتماعی، روانی، تکنولوژیکی و فلسفی را در بر می‌گیرد.

ضرورت نگاه بین‌رشته‌ای

آموزش‌وپرورش نهادی یکپارچه نیست، بلکه نظامی پیچیده است که عمیقاً با جنبه‌های مختلف زندگی انسان در هم آمیخته است. دیدگاه‌های بین‌رشته‌ای درک جامع‌تری از پویایی آموزشی ارائه می‌دهند. با ادغام دانش از حوزه‌های مختلف، مربیان و سیاست‌گذاران و محققان می‌توانند به مسئله‌های چندوجهی در آموزش‌وپرورش به طور مؤثرتری رسیدگی کنند. نگاه بین‌رشته‌ای برای برآوردن نیازهای روزافزون فراگیران و سیستم‌های آموزشی ضروری است.

مزایای نگاه بین‌رشته‌ای در علوم تربیتی

۱. رویکرد کل‌نگر:

مطالعه بین‌رشته‌ای امکان درک کل‌نگر از نظام آموزشی را فراهم می‌کند. دیدگاه‌های متنوعی را ادغام می‌کند و توانایی درک و حل مسئله را در این زمینه‌ها غنی می‌کند.

۲. نوآوری:

همکاری رشته‌ها باعث تقویت نوآوری می‌شود؛ برای مثال، ترکیب بینش‌های فلسفه آموزش با پیشرفت‌های فناوری، می‌تواند به روش‌های آموزشی و ابزارهای یادگیری نوآورانه منجر شود.

۳. حل مسئله پیچیده:

مسئله‌های آموزشی اغلب چندوجهی هستند. نگاه بین‌رشته‌ای، دید جامع‌تری را امکان‌پذیر می‌سازد و به حل مسائل پیچیده با راه‌حل‌های چندوجهی کمک می‌کند.

۴. سازگاری با تغییر:

آموزش متأثر از تغییرات اجتماعی و تکنولوژیکی است. دانش بین‌رشته‌ای متخصصان را برای سازگاری و ادغام ایده‌ها و فناوری‌های جدید در شیوه‌های آموزشی به طور مؤثر مجهز می‌کند.

۵. تصمیم‌گیری پیشرفته:

در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلف به تصمیم گیری آگاهانه کمک می‌کند. مدیران آموزشی و طراحان برنامه درسی هنگام تدوین خط مشی‌ها یا طراحی چهارچوب‌های برنامه درسی از دیدگاه گسترده‌تری بهره می‌برند.

۶. محیط‌های یادگیری بهینه:

ترکیبی از فلسفه تعلیم‌وتربیت، استراتژی‌های مدیریتی و پیشرفت‌های تکنولوژیکی می‌تواند محیط‌های یادگیری سازگارتر، شخصی‌سازی‌شده و مؤثرتری را برای یادگیرندگان ایجاد کند.

۷. برآوردن نیازهای متنوع:

فراگیران مختلف نیازهای متفاوتی دارند. نگاه بین‌رشته‌ای کمک می‌کند تا استراتژی‌های آموزشی متناسب با سبک‌ها و توانایی‌ها و زمینه‌های یادگیری متنوع باشد.

۸. توسعه حرفه‌ای:

حرفه‌ای‌ها با درک به هم پیوستگی زمینه‌های مختلف، مزیت رقابتی به دست می‌آورند. چشم‌انداز شغلی را افزایش می‌دهند و مجموعه مهارت‌های همه‌کاره‌تری را ارائه می‌دهند.

معایب نداشتن نگاه بین‌رشته‌ای در علوم تربیتی

بدون نگاه بین‌رشته‌ای به علوم تربیتی، نظام آموزشی ممکن است با مسئله‌ها و محدودیت‌های متعددی در حوزه‌های مختلف مواجه شود مثل:

1. رکود در نوآوری:

بدون نگاه بین‌رشته‌ای، استراتژی‌های مدیریت ممکن است قدیمی شوند. نبود ورودی‌های رشته‌های دیگر علوم تربیتی می‌تواند مانع از رویکردهای نوآورانه برای رهبری، مدیریت منابع و توسعه شود.

2. یکپارچگی آموزشی و فناوری ناکارآمد:

بهره نبردن از رشته‌های دیگر می‌تواند منجر به توسعه و اجرای ابزارهای مبتنی بر فناوری بدون در نظر گرفتن اصول آموزشی شود که در نهایت منجر به استفاده ناکارآمد از فناوری در آموزش و یادگیری می‌شود. و مانع از  استفاده توانایی کامل آن برای افزایش نتایج آموزشی می‌شود.

3. برنامه درسی محدود و غیر قابل انعطاف:

بدون ورودی‌های بین‌رشته‌ای، برنامه‌های درسی ممکن است فاقد تنوع باشند و نتوانند با نیازهای اجتماعی در حال تغییر سازگار شوند. آنها ممکن است غیرمنعطف شوند و کمتر به نیازهای یادگیرندگان مختلف پاسخ دهند؛ در نتیجه آموزش یادگیرندگان را به اندازه کافی برای جهانی پویا آماده نمی‌کند.

۴. تصمیم‌گیری و تدوین خط‌مشی نامناسب:

تفکر منزوی در هر زمینه می‌تواند به تصمیم‌گیری، سیاست‌ها و شیوه‌های چندپاره‌شده منجر شود که مانع ایجاد سیاست‌های آموزشی کل‌نگر می‌شود تا تأثیر عوامل متقابل و پیچیده از رشته‌های مختلف را در نظر بگیرد.

۵. درک ناکافی از نیازهای یادگیرنده:

شکست در اتخاذ نگاه بین‌رشته‌ای می‌تواند به درک محدودی از نیازهای متنوع یادگیرنده‌ها منجر شود. درنتیجه منجر به نظام آموزشی شود که به سبک‌های متنوع یادگیری و توانایی‌ها و زمینه‌های فرهنگی یادگیرندگان پاسخ نمی‌دهد.

رویداد معرفی گرایش‌های ارشد علوم تربیتی عطف

در رویداد معرفی گرایش‌های ارشد علوم تربیتی، آقای دکتر طوفانی‌نژاد و خانم دکتر برادران و آقای دکتر نقره‌ای از لزوم نگاه بین‌رشته‌ای گفتند که لازمه موفقیت در این رشته‌هاست تا جزو افراد خبره در آن رشته شویم و علاوه بر آن نگاه بین‌رشته‌ای به ما کمک می‌کند تا نظام آموزش را درک کنیم و با دیدی جامع‌تر به مسائل مختلف نگاه کنیم. می‌توانید این رویداد را به شکل آفلاین در این صفحه تهیه کنید.