چه ایده‌هایی برای حل مسائل ایران وجود دارد؟
بررسی راه‌حل‌های موجود نکاتی که در چیستی مطرح شد چیزی نیست که امر پیچیده یا مکتومی باشد. بسیاری این مسائل را چشیده‌اند، عده‌ای زندگی کرده‌اند و بسیاری درباره آن نوشته‌اند. ایده‌هایی برای حل مسائل ایران مطرح شده است. در اینجا مدنظرمان نیست که یک مسئله به طور خاص و منحصربه‌فرد چگونه حل شده است. مسئله کلیدی این است که ما ایرانیان که به آرمان‌های توحیدی معتقدیم چگونه همگی به این مسائل فکر کنیم و هرکس به‌نوبه خود قدمی برای حل آن بردارد. چه ایده‌هایی در این زمینه وجود دارد؟
گروهی عمیقاً به دنبال حل مسائل ایران هستند؛ معتقدند که ریشه همه مشکلات ایران در وضع مطلوبی است که برخی برای ایران متصور هستند که آن در تضاد کامل است با جهان غرب. ریشه این تضاد وضع موجود با وضع مطلوبی است که نمی‌توان به آن رسید یا بسیار سخت است. راه‌حل آنها دنبال‌کردن مسیری است که غربیان پیش برده‌اند یا با تغییرات اندک است.
گروه دیگر در نظر با این گروه کامل مخالف است؛ ولی در عمل تفاوتشان محسوس نیست. این گروه باور دارد که باید به مسائل اصلی پرداخت. مسیر هم به دلیل این دوگانگی رقم نخورده است؛ ولی سرعت در حل مسائل بسیار کلیدی است و باید دراسرع‌وقت مسائل امروز آن را حل کرد. نیازی به بررسی تجربه دیگران یا بررسی تاریخی مسائل نیست. این گروه بدون توجه به بافت و نکات نظری پیرامون هر مسئله به دنبال حل فوری مسائل است. قوت این گروه فاصله کوتاه‌بین فکر تا عملیات است.
گروه سوم برخلاف گروه دوم توجه خوبی به مسائل تاریخی هر مسئله دارد. بررسی‌های عمیقی هم ناظر به مسئله انجام می‌دهد؛ اما توجهی به اجرا و محدودیت‌های عملیاتی هر مسئله ندارند در شناسایی وضع مطلوب و موجود این گروه سرآمد است؛ ولی راه‌حل‌های این گروه عمدتاً سترون است و تا رسیدن به نتیجه مدنظر فاصله‌ای بسیار دارد و در مواقع مختلفی نیز ارزیابی دقیقی از راهکارهای پیشنهاد شده ندارند.حال باید چه کرد؟ راه مناسب برای حلِ مسئلهٔ حل مسئله چیست؟
ویژگی‌های نگاه به مسائل ایران
مرکز عطف، معتقد است که مهم‌ترین مسئله ایرانیان خود ایران است. ایرانی که با توان در طول تاریخ ایستاده است و سال‌هاست دل در گرو اسلام دارد و پس از انقلاب اسلامی پرچم باورهای توحیدی را تا حد توان خود برافراشته است. باید تا جای ممکن مسئله ایران و حل مسائل ایران را پررنگ کرد. این اتفاق میسر نیست مگر نسل جوان با ایران و مسائل ایران درگیر شود و باور پیدا کند که حل مسئله‌های ایران توسط یک نفر رقم می‌خورد و آن هم کسی جز او نیست.
مرکز عطف معتقد است که نگاه به مسائل ایران باید دارای ویژگی‌هایی باشد:
باتوجه‌به مبانی و آرمان‌های ایران اسلامی وضع مطلوب هر مسئله تعریف شود. لازمه این نگاه این است که افراد بدانند که وضع مطلوب اگر درست تعریف نشود و با ایدئال‌های جامعه اگر درست منطبق نباشد خود مسئله‌ساز است.
مسائل را تاریخی و اجتماعی باید دید. مسئله‌های یک‌شبه به وجود نمی‌آیند که یک‌شبه رفع شوند. باید به وضع موجود با نگاه تاریخی و اجتماعی نگریست. ریشه‌های مسئله باید در دل تاریخ ایران جست. همچنین هر مسئله در شبکه‌ای از مخاطبان و نهادها قرار دارد و یک فرد و گروه لزوماً مسبب آن نبوده‌اند و حل آن هم توسط یک نفر امکان‌پذیر نیست.
مسئله‌ها را یک فرد با یک زاویه دید مشخص از رشته محدود نمی‌تواند نه درست ببیند و نه درست تشخیص دهد. باید از زاویه‌های مختلف علمی آن را دید. بسیاری از گروه‌ها با زاویه دید مشخص به مسائل نگاه می‌کنند و از ظرفیت دیگر رشته‌ها خود را محروم می‌کنند. هر فرد باید با همکاری افراد دیگر از رشته‌های دیگر به این مسائل بنگرد.
تمام راه‌حل‌ها در ذهن ما یا اطرافیانمان یا هم‌وطنان ما نیست. می‌توان به تجربه افراد دیگر نیز توجه کرد و از آنان بهره برد. هرچند که ریشه معضلات آنها ممکن است با ما متفاوت باشد یا نقطه ایدئال را متفاوت در نظر بگیرند؛ ولی بی‌توجهی به تجربیات دیگران فرصت‌سوزی عظیم است. هرچند که غفلت از آن تفاوت‌ها هم مسئله‌ساز است پس باید از مطالعات تطبیقی استفاده کرد.
برای حل مسائل ایران باید همه ایرانیان به تکاپو بیفتند. این اتفاق ممکن نیست مگر با همدلی بین تمام سلیقه‌ها. همه سلیقه‌هایی که ذیل جمهوری اسلامی تعریف می‌شوند و ایران را ایران یکپارچه عزیز می‌دانند باید در حل مسائل ایران دخیل باشند.
راه حل مرکز عطف
باتوجه‌به تجربه چند ساله اعضای مرکز عطف در فضای تربیتی کشور و مدارس و همین‌طور تحصیل در رشته‌های علوم تربیتی و روان‌شناسی و جامعه‌شناسی و آشنایی با دانشگاه‌های سرآمد کشور معتقدیم که ضرورت فعلی کشور نسلی است که به مسئله‌های ایران بیندیشد و به دنبال حل آن باشد نه آن که صرفاً به مسائل خود توجه کند یا به‌طورکلی از حل مسائل ناامید شود. بسیاری از نوجوانان و جوانان میهن ایران تلاشگر و امیدوار هستند؛ ولی چون نه بستری برای پرداختن به مسائل است و نه مسیری برای یافتن دغدغه‌هایشان، پس از مدتی ناامید می‌شود یا به امور زندگی شخصی خود می‌پردازد. فضای آموزشی و آکادمیک ما در بسیاری از زمین‌ها از مسائل اصلی دور هست و در پیچ‌و‌خم بروکراسی خود درگیر است و افراد بسیاری در این مسیر یا امید خود را از دست می‌دهند یا مسیر خود را. نیاز هست که در فضایی نسل نوجوان و جوان ما هم آموزش مسئله‌محور را یاد بگیرد و هم در کنار آن افرادی باشند که از راهنمایی آنان برای حل مسائل ببرد و هم فرصتی برای پرداختن به مسائل از نزدیک پیدا کند.
به همین دلیل «مرکز عطف» در این طرح به دنبال فراهم‌کردن بستری برای تربیت نسل مسئله‌محوری است که بتوانند بر روی مسائل ایران بیندیشند و هم با هم‌افزایی در راه‌حل مسائل بکوشند. در این طرح پنج بستر برای رشد و تربیت دانشجویان علوم‌انسانی به‌ویژه علوم تربیتی و روان‌شناسی و جامعه‌شناسی فراهم خواهد شد که
- با مسائل اصلی ایران در حوزه خود آشنا شوند.
- رویکردها و نگاه‌های موجود به آن مسائل را دریابند.
- افراد و متخصصانی را بهتر بشناسند که در آن موضوع اقداماتی داشته‌اند.
- ضمن آشنایی کلی با این فضا در بخش‌های مختلف به اقدامات متناسب دست بزنند..
پنج بستر برای تربیت نسل مسئله‌محور
مسئله‌یابی
در این قسمت افراد با حوزه مسائل شناسایی‌شده آشنا می‌شوند. این میزها بر اساس حوزه تخصصی افراد مشغول در مرکز عطف تشکیل شده است و به‌اندازه‌ای که این فضا رشد بیشتری پیدا کند به‌تبع تعداد این میزها بیشتر خواهد شد. منطق این میزها حوزه موضوعی است و هر میز دارای مسائلی است. متخصص هر میز افراد را این موضوع آشنا خواهد کرد. افراد با آشناشدن با حوزه‌های موضوعی می‌توانند با این مسائل آشنا شده و از تحقیقات دیگران بهره ببرند.
پژوهش
پژوهش: باتوجه‌به میزها افراد می‌توانند در حوزه‌ای مشخص با کمک متخصص هر میز به یکی از مسائل بپردازند. با حرکت در عمق یا گسترده‌کردن تحقیقات فرد می‌تواند که به مسئله خود بیشتر آشنا شود و بیش از گذشته با مسائل ایران درگیر شود.
انتشار و ترویج
در بستر سایت عطف افراد می‌توانند هم از یافته‌های دیگران بهره ببرند و هم با نام خود یافته‌هایشان را مطرح کنند. این کار باعث می‌شود که هم انگیزه افراد بیشتر از قبل شود و هم از نظرات اصلاحی دیگران و متخصصان امر استفاده برد.
پیشنهادهای عملیاتی
بر اساس مراحل گذشته افراد به‌جز خروجی‌های رسانه‌ای و علمی می‌توانند ناظر به پژوهش‌های خود یا میز دست به انتشار پیشنهادهای عملیاتی به مجموعه‌های مربوط بزنند یا در جهت مأموریت‌های سازمان در قالب پروژه‌هایی با این مجموعه‌ها همکاری کنند. در نهایت امید است که با توکل به خداوند بتوانیم قدمی در راستای تقویت ایران قوی انجام دهیم و با تمرکز بر نسلی مسئله‌محور که به دنبال رشد و تعالی کشور هستند، مسائل ایران را فرصتی برای قدرتمند شدن آن بدانیم و از راهگذر این مسیر بیش‌ازپیش رشد کنیم.